Serigrafi Baskı Nedir? Serigrafi Malzemeleri Nelerdir?

Serigrafi Baskı Nedir?

İpek Baskı, elek baskı, şablon baskı olarak da anılan serigrafi, tekstil sektöründe, grafik sanatlarda ve baskı – resim çalışmaları için yaygın bir şekilde kullanılan baskı tekniklerinden biridir. Bu tekniğe göre metal ya da ahşap çerçeveye gerilmiş plastik, metal ya da ipek dokumadan oluşan kalıp üzerinde baskı yapılacak alanlar açık bırakılmak suretiyle boyama, maskeleme ve fotomekanik gibi yöntemlerle kapatılır.

Kapatılan eleğin içine konulan baskı boyası olarak mürekkep, sıyırıcı yani rakle ile sıyırılır açık alanlarda kalan kağıt, cam, kumaş vb. malzemeler ile geçirilir.

Serigrafi Baskı İçin Kullanılan Gereçler Nelerdir?

İpek baskı olarak da adlandırılan grafik sanatlar alanında baskı resim yapılacak çalışmalarda sıkça kullanılan araç gereçleri tanımak ve uygulama esnasında karşılaşılacak sorunları en aza indirmek adına çok önemlidir.

Gazeler (Elek Dokumalar)

İpek dokuma, doğal ipeğin en kalitelisinden yapılır. Emisyonu kolay tutar ve oldukça esnektir. Çok fazla germe imkanı verdiği için küçük ve orta boylu baskı yapmak için sıkça kullanılır.

Sentetik Dokuma, plastik maddelerden yapılan bu türdeki dokumanın mürekkep geçirgenliği oldukça yüksektir ve kimyasal maddelere karşı çok fazla dayanıklıdır. Bu yüzden uzun süre kullanılabilir ve söz konusu emilsiyon kolay temizlenir.

Metal Dokuma: Paslanmaz çelik tellerden oluşan esnekliği az olan bu malzeme çabuk gevşer, çok kolay bükülür ve kırılır. Trikromi baskı için sıkça kullanılır.

Dokumalardaki ipliğin kalınlığı ve iplik sayısı kullanılan mürekkebin geçirgenliği için fazlasıyla önemlidir. Boya yapılacak iplikler, ince, orta kalın, kalın ve çok kalın olmak üzere uluslararası bir standarda tabidir. Dokuma ipliğinin kalınlığı arttıkça ilmekler arasında açıklık azalır.

Çerçeveler

Boya yapılacak dokumalar, ahşap ya da metal bir çerçeveye gerilmesi akabinde kullanılır. Ahşap bir çerçeve nem, ısı ve deformasyona karşı en çok kullanılan türdeki çerçevedir. Hafif olduğu için hazırlanması çok kolay ve oldukça ekonomiktir.

Ahşap çerçeveler, genellikle çam tahtasından olanlarla yapılır. Çerçeve kalınlığı elek büyüklüğüne göre değişkenlik gösterdiği gibi nem ve ısıdan etkilenmemesi adına, çerçeveler önceden boyanmalıdır.

Metal çerçeveler alüminyum ya da galvanizli demir borulardan yapılarak elde edilir. Çerçevenin paslanması durumunda zarar görür. Metal çerçevelerde dokumanın iyi yapışması adına düzgün yüzeylerin prüzlendirilmesi şarttır.

Rakleler

Rakle, diğer adıyla sıyırıcı, elek üzerindeki boyanın şablon deliklerden baskı yapılacak yüzeye doğru geçmesini sağlar. Rakleler değişik profillerde kesilmiş kauçuk malzemelerdir. Çam ağacı ve çelikten olanı vardır. Baskı yapılacak malzemenin cinsine, şekline, mürekkebine, mürekkebin baskı yapılacak yüzeye yayılma derecesine ve baskı motifinin özelliğine göre rakle seçimi yapılmak zorundadır. Mürekkep tabakasının kalınlığı arttıkça köşeleri yuvarlatılmış rakleler tercih edilmelidir. Özellikle tekstilde bu tür rakleler tercih edilir.

Serigrafi Baskı Mürekkepleri

Serigrafi baskı için her türlü boya tercih edilebilir. Önemli olan detay, baskı yapılacak yüzey ve baskı konusunda ihtiyaca göre uygun boyayı seçmektir. Ayrıca boyanın dokusu ve rakle yapısına uygun incelikte olması gerekmektedir. Naylon dokumalar asit ve alkalilere karşı dayanıklıyken, ipek dokumalar ise alkalilere karşı hassastır. Bu bilgi de baskı yapacak kişilerin kullanacağı boyalar hususunda en önemli bilgilerden biridir.

İncelticiler Hızlandırıcılar ve Geciktiriciler

Serigrafi için kullanılacak mürekkebin yapışkanlığını düşürmek için yeteri kadar inceltmesi gerekir. Böylece mürekkebin ipek gözeneklerinden kolayca geçmesini ve eleğin baskı yapılan yüzeyden çok kolay bir şekilde ayrılmasını sağlar. İnceltici tinerin kullanım oranı her boya serisine göre değişebilir. Terebentin ise boya inceltmede sıkça kullanılır. Selülozik boya için gerekli olan selülozik inceltici ile sentetik boyanın sentetik inceltici ile inceltileceğini unutmamak gerekir.

Geciktirici tiner, mürekkebin boya uygulanan yüzeyi üzerindeki kuruma süresini geciktirir. Çoğunlukta yaz aylarında kuruma süresi uzatılır.

Hızlandırıcı tiner, adından da anlaşılacağı gibi boyanın kurumasını hızlandırır. Özellikle birkaç farklı renk baskı yapılacaksa, boyaya yeter miktarda hızlandırıcı katılmalıdır. Bu tiner özellikle kış aylarında yapılan baskılarda tercih edilir.

Temizleyiciler ise baskı sonrası ipekte kalan artık boyalar ve boyanın özelliğine uygun temizleyicilerle temizlenir. Temizleme işlemi, ipeğin çok uzun süre kullanılması için aceleye getirmeden yapılmak zorundadır. Selülozik boyalar, selülozik tinerle selülozik olmayan boyalar ise sentetik tiner ve terebentin ile temizlenir. Sentetik boyaların temizlenmesi için gazyağını tercih edenler de olmaktadır.

Serigrafi baskı İçin Kullanılan Diğer Araç ve Gereçler

Kalıp hazırlamak, baskı yapmak ve baskı sonrasında ilgili işlemler için bazı araç gereçler ipek baskı atölyesinin olmazsa olmazı niteliğindedir. Serigrafı tezgahı, serigrafi makinesi veya serigrafi masası, serigrafi eleklerinin bağlandığı ileri geri sağa sola kaydırma imkanı olan delikli masa yüzeyinin altındaki vakumla baskı kağıdını emerek orada tutarak çalışan bir sistemdir. Serigrafının yapılacağı yere göre çalışma masasına kalıp konularak yapılabilir. Bunun için baskı anında inip kalkan bir düzenek olması yeterlidir.

Serigrafi Baskı İçin Işıklandırmanın Önemi

Işıklı bir masa emülsiyon sürülmüş ipeğin kalıp haline gelmesi için baskı yapılacak alanın güçlü bir ışıkla pozlanması gerekmektedir. Pozlama işlemi için en altta ışık kaynağı olmalıdır. Üstte ise kırılmayacak derecede kalın bir cam olmalıdır. Söz konusu ışık kesinlikle yüzeyin köşelerinden daha büyük olmalıdır. Alttan vuran ışığın çıkış noktasında yan yüzeyler kesinlikle ışığı yutmayan hatta yansıtan bir madde ile kaplanmalıdır. Bu madde folyo, beyaz yağlıboya, beyaz bez kaplama olabilir.

Ayrıca yan yüzeyde lamba yanarken oluşacak ısıyı etrafa yayacak havalandırma delikleri olmalıdır. Aydınlatma için büyük wattlı özel foto lambaları da kullanılabilir. Aydınger adlı ışık geçirgenliği yüksek kâğıt, asetat ve tire film de ipeğe pozlanacak olan resim için önemlidir. Resim için ilgili çizim siyah mürekkeple çizilir, aydınger söz konusu mürekkebi emer ve böylece rahat çalışılır. Asetat ile çalışma yapmadan önce yüzeye pudra sürmekte fayda vardır. Ayrıntılı resim çalışması yapılacaksa veya ince yazılar kullanılacaksa tire filme alınarak hazırlanabilir. Tire film çalışması yapabilmek için, karanlık odada yanlarda spot olan bir agrandizör olması yeterlidir.

İpek yıkama banyo ortamı için de ipekte ışık almayan emülsiyon maddenin ıslatılarak sonra da su püskürtülerek dökülmesi ve yıkanması gerekir. Bu işlerim yapmak için pozlama sonrası hemen banyo edilmesi gerekir. Bunun için de uygun bir banyo ortamı ve özellikle küvet gerekmektedir. Şablonun serigrafi yüzeyine çıkması için hortumla yapılacak püskürtmenin basıncı fazla olmamalıdır. Fazla basınçlı su yüzeyi bozar.

Serigrafi Baskıda Kurutmanın Önemi

Çalışma safhasının en önemli noktalarından biri de kurutma tezgâhıdır. Üst üste koyulan raflardan oluşan kurutma tezgâhı bulundurma fırsatı yoksa kurutma maksadı için ip gerip çamaşır mandallarıyla beraber kurutma ortamı oluşturulabilir. Kurutma maksadıyla kurutma makinesi bulundurmak veya kurutma işlevini yerine getirebilecek başka makinalar alınabilir. Örneğin saç kurutma makinesi gibi çok yüksek ısıyı geçmeyen aletler yardımıyla gerek emülsiyon kurutulurken gerek banyo sonrası yapılması gereken kurutmada kullanılır. Çünkü banyo sonrası çok sıcak ortamlarda kurutma yapılması kesinlikle uygun değildir. Zira serigrafinin iplikleri büzülüp bozulabilir.

Oldukça zahmetli fakat bir o kadar da sanatsal bir değer taşıyan serigrafi çalışmalarında kullanacağınız ürünler çok kaliteli olmalıdır. Bu maksatla jetmalzeme.com adresinden ihtiyacına göre malzemeleri belirleyip uygun fiyata sipariş ederek bu alanda çalışmalarınıza başarıyla devam edebilirsiniz.